Rapsodia "Gjergj Elez Alija"
ANALIZË, KOMENT
PJESA E PARË
Parashtrimi i çështjeve që do të trajtohen; kuadrimi i rapsodisë në folklor; rapsodia e Gjergj Elez Alisë dhe Epika Legjendare; Gjergj Elez Alija dhe Cikli i kreshnikëve; subjekti i rapsodisë.
PJESA E DYTË
Simbolika e numrit 9; ujët e burimit magjik; motivi i dashurisë dhe shfaqjet e tij; elementi femëror - mashkullor në mentalitetin poetik folklorik; armët dhe lidhja e kreshnikut me to; tema, konflikti; figura e bajlozit; lidhja e përmbysur e shqiptarit me detin; koncepti i trimërisë në epikë.
PJESA E TRETË
Kuptimi i taksës; kërkesat e balozit / pushtuesit; "logjika" e pushtuesit; çfarë cenon taksa; liria kolektive, liria personale; për çfarë dylufton Gjergji.
PJESA E KATËRT
Pagesa e taksës; veçantia e vajtimit të motrës; shpëtimtarët janë të vdekur; thirrja e vdekjes si "shpëtimtare"; veprimi i mrekullishëm i Gjergjit (tipik për një hero të epikës legjendare); dialogu motër-vëlla, tensioni në fjalë dhe veprime; mallkimet; besimi fuqinë e fjalës; destinacioni i heroit, vdekja heroike në fushë të betejës; heroi pa dilema; koncepti i vjetër i trimërisë.
PJESA E PESTË
Statusi social i kreshnikëve; propozimi trefish i turpshëm i probatinit; si i përgjigjet motra e Gjergjit propozimit;roli i dy nallbanëve; emrat e nallbanëve; dialogu dhe përsëritja epike.
PJESA E GJASHTË
Parashtrimi i çështjeve që do të trajtohen; kuadrimi i rapsodisë në folklor; rapsodia e Gjergj Elez Alisë dhe Epika Legjendare; Gjergj Elez Alija dhe Cikli i kreshnikëve; subjekti i rapsodisë.
PJESA E SHTATË
Balozi dhe kuçedra: mbeturina të demonit të vjetër në figurën e balozit; vjetërsia e këngës, elementët me të cilat përcaktojmë vjetërsinë e këngës (dyluftimi mesjetar; armët - topuzi; mjedisi baritor-blegtoral; sistemi feudal i taksave; emërtimet); tipare të epikës (dialogu, rrëfimi; fryma heroike; heronjtë e jashtëzakonshëm; elementi i mbinatyrshëm; distancimi i rrëfimtarit).
PJESA E TETË
Tragjizmi, me çfarë elementësh përcillet ai; përmendorja e dashurisë reciproke; zakonet mortore: gjama, murana, varri i përbashkët, pema mbi varr; braktisja, shkretimi, dhimbja që përcaktojnë situatën e fundit të këngës; kritikë për braktisjen (bjerrjen) e idealit; modelet e humbura; balada si shtesë e mëvonshme, argumente për këtë tezë (fryma liriko-tragjike, fundi i aksionit - i këngës, mospërputhja e titullit).
USHTRONI NJOHURITË
PYETJE ME ALTERNATIVA DHE SHTJELLIM
Lloji i trimërisë së heronjve dhe armiqve; kujtime të demonëve të vjetër në figurën e armikut; elementë të mbinatyrshëm; arsyet e luftimit; kujtime të dyluftimeve të vjetra; dashuria motër-vëlla, format e shfaqjes së saj; fuqia e fjalës, roli i urimeve, mallkimeve, dialogut e rrëfimit në epikë; fryma heroike, mesazhi, tema etj.
SHTOJCË
Gjergj Elez Alija - Teksti i rapsodisë
Teksti origjinal i variantit më të njohur të rapsodisë, shoqëruar me një fjalor mjaft të pasur për të lehtësuar leximin dhe kuptimin.
MITRUSH KUTELI - Tregime të moçme shqiptare
(variant i përmbledhur i botimit origjinal)
Në këtë libër Kuteli ka përshtatur në prozë, në një gjuhë letrare dhe të kuptueshme për të gjithë, rapsoditë kryesore të Ciklit të Kreshnikëve (përfshirë edhe atë të Gjergj Elez Alisë), baladat më të njohura shqiptare, legjendat, këngët popullore arbëreshe etj. Është pikërisht ky libër që e ka bërë të njohur Ciklin e Kreshnikëve në një masë të gjerë lexuesish të cilët, në të kundërt, nuk do të mund ta shijonin atë në origjinal.
Gjergj Elez Alija (nga Volumi Audio Libra shqip)
Leximi i rapsodisë së njohur të Epikës Legjendare nga Gentjana Daka.
Bajlozi i Gjergjit (nga Ardian Vehbiu)
Artikull interesant i cili merret me kuptimin dhe prejardhjen e mundshme të emërtimit Bajloz në folklorin shqiptar, veçanërisht në rapsodinë "Gjergj Elez Alija".
Eposi Bardhezi (nga Ardian Vehbiu)
Shkrim mjaft interesant për praninë e ngjyrave në Eposin shqiptar. Për një lexues më kërkues.
Hija e rëndë e incestit (nga Ardian Vehbiu)
Dukuria delikate e incestit në mentalitetin dhe folklorin shqiptar, në një analizë të hollësishme të marrëdhënieve motër-vëlla tek rapsodia e Gjergj Elez Alisë.